معرفی ورزش مهیج ژیمناستیک ریتمیک

معرفی ورزش مهیج ژیمناستیک

ژیمناستیک ریتمیک یکی از سه رشته ورزشی ژیمناستیک است. رشته‌های دیگر ژیمناستیک هنری و ترامپولین هستند. ورزشکاران زن حرکات معنادار و آکروباتیک را با کمک وسائل دستی – حلقه، توپ، یک جفت میل و روبان انجام می‌دهند.

بررسی اجمالی

ژیمناست‌های ریتمیک بر اساس هنر نمایش‌هایشان – که همراه و هماهنگ با موسیقی است – و مهارتی که با آن وسائل دستی به نمایش می‌گذارند، امتیاز می‌گیرند. ویژگی منحصر به فرد این ورزش در این ترکیبی از تفسیر موسیقی با ریسک انداختن آن وسائل چند متر به هوا و انجام جهش، چرخش یا حرکات آکروباتیک و سپس گرفتن آن است. ژیمناست‌های ریتمیک ورزشکارانی هستند که از قدرت، سرعت، مهارت و انعطاف‌پذیری بی‌نظیری برخوردار هستند. اما آنها همچنین هنرمندانی هستند که می‌توانند زیبایی عمیق و گویا داشته باشند.

می‌توان ادعا کرد که ژیمناستیک ریتمیک ریشه در مصر باستان دارد، جایی که بیان زیبایی‌شناسی انسان تشویق می‌شود. با این حال، ریشه آن در ایده‌های جنبش و زیبایی‌شناسی قرن نوزدهم و اوایل قرن 20 است. اولین مسابقات قهرمانی جهان در سال 1963 در مجارستان برگزار شد، در همان سال ژیمناستیک ریتمیک به یک رشته فدراسیون جهانی ژیمناستیک (FIG) تبدیل شد.

ژیمناستیک ریتمیک در بازی‌های 1984 لس آنجلس به بخشی از برنامه المپیک تبدیل شد و این گروه در آتلانتا 1996 اضافه شد. از آن زمان، این رشته در سراسر جهان محبوبیت بیشتری پیدا کرده است. نمایش‌ها روی یک تشک 13 متر در 13 متر با قالب‌های مختلف برای مسابقات انفرادی و گروهی برگزار می‌شود. ژیمناست‌های انفرادی چهار بار اجرا می‌کنند و هر بار از یک وسیله استفاده می‌کنند.

هر اجرا باید 75 تا 90 ثانیه باشد. در مسابقات گروهی، یک تیم پنج نفره از ژیمناست‌ها با استفاده از چند وسیله همزمان دو بار اجرا می‌کنند. هر اجرا باید بین 2 دقیقه 15 ثانیه و 2 دقیقه 30 ثانیه طول بکشد. گذر از این زمان یا بیشتر از آن، منجر به کسر 0.05 امتیاز برای هر ثانیه می‌شود. موسیقی‌ای که در هنگام اجرا پخش می‌شود نیز در ایجاد جو و سبک نقش بسزایی دارد. موسیقی باکلام برای هر گروه یک اجرا و برای هر نفر دو اجرا مجاز است.

تاریخچه ژیمناستیک

ژیمناستیک از جمله ورزش‌هایی است که ریشه‌ای کهن دارد؛ هرچند گزارش شده که این ورزش در مصر و چین باستان نیز انجام می‌شده است، اما اکثر کارشناسان، اعتقاد دارند یونان باستان زادگاه اولیه این رشته بوده است. ژیمناستیک که نوعی تمرین بدنی برای انعطاف‌پذیری است، در کنار ورزش‌های دیگری چون دو و میدانی، کشتی و اسب‌سواری برای آماده‌سازی نظامیان و افراد حاضر در جنگ کاربرد داشته است. هم‌چنین ژیمناستیک به عنوان یکی از اصلی‌ترین ورزش‌ها برای آمادگی بدن در یونان باستان و المپیک کهن کاربرد داشت.

با گذر زمان و رسیدن به قرن‌های هجدهم، نوزدهم و بیستم، اهمیت این رشته دوباره زیاد شد؛ از آن‌جایی که ژیمناستیک از فلسفه ذهن سالم در بدن سالم می‌آید، در قرون ذکر شده مورد توجه افراد زیادی قرار گرفت و از این زمان بود که آموزش و یادگیری ژیمناستیک، به خصوص در کشورهای غربی رواج یافت. در اصل دو روان‌شناس با نام‌های یوهان فردریش گوت‌موس و فدریش لودویگ یان بودند که مبانی ژیمناستیک نوین را پایه‌گذاری کردند.

با شروع کار فدراسیون جهانی این رشته در سال 1881، ژیمناستیک خیلی زود شکلی حرفه‌ای به خود گرفت و از اولین دوره رقابت‌های المپیک در این رقابت‌ها حاضر است. جالب است که اولین رقابت‌های بین‌المللی این رشته پس از المپیک و در سال 1903 برگزار شده است.

در ابتدا، رشته‌هایی چون دو و میدانی، پرتاب وزنه و پرش با نیزه نیز در قالب ژیمناستیک در المپیک حضور داشتند، اما رفته رفته این رشته‌ها از ژیمناستیک حذف شدند تا این رشته، به شکل امروزی خود درآید. گفتنی است که ژیمناستیک در طول تاریخ و مخصوصاً در المپیک، شاهد تغییرات زیادی بوده است. به شکلی که از المپیک 1924 هر دستگاه برای خود، مدالی جداگانه دید؛ هم‌چنین از المپیک لس انجلس به بعد، رشته‌ای تحت عنوان ژیمناستیک موزون به لیست ورزش‌ها اضافه شد و از المپیک 1996 آتلانتا، این ورزش به شکل تیمی نیز صاحب مدال شد.

تمرکز، هماهنگی و کنترل. استفاده سریع و ماهرانه از وسائل در قلب ژیمناستیک ریتمیک است. ورزشکاران باید مچ خود را در حرکت مداوم نگه دارند تا روبان ساتن شش متری را در قوس‌های در جریان حرکت دهند. اگر روبان زمین را لمس کند یا گره بخورد کسر امتیاز اعمال می‌شود. حلقه، ساخته شده از پلاستیک یا چوب، می‌تواند به هوا پرتاب شود و گرفته شود. برای چرخش روی بدن یا زمین یا چرخش دور دست یا سایر قسمت‌های بدن استفاده شود. هرگونه لرزش حلقه در هوا کسر امتیاز دارد. برای اجرای با استفاده از توپ کوچک لاستیکی، ظرافت و حرکات موزون و آرام به جای حرکات پویا لازم است. ژیمناست‌ها علاوه بر پرتاب و گرفتن توپ، توپ را با تسلط و به آرامی در امتداد بازوها یا پشت خود می‌غلتانند.

ژیمناست‌ها همچنین از میل‌هایی به طول 40 تا 50 سانتی‌متر و وزن هر کدام 150 گرم استفاده می‌کنند. دقت و هماهنگی در حین حرکت‌های پیچیده مانند چرخاندن یک میل در حالی که میل دیگر را به هوا پرتاب می‌کنند از اهمیت بالاتری برخوردار است. افتادن میل‌ها کسر امتیاز دارد. در مسابقات همه جانبه انفرادی ریو 2016، مارگاریتا مامون از روسیه پس از یک رقابت نزدیک با هم تیمی خود یانا کودریاووتسوا، که زودتر پیشی گرفت اما در پایان اجرای خود یک میل را انداخت، طلا را گرفت. این اشتباه به مامون فرصت بازگشت و پیروزی را داد.

فدراسیون جهانی ژیمناستیک

فدراسیون بین‌المللی ژیمناستیک که وظیفه اداره مسابقات جهانی را بر عهده دارد، از کهن‌ترین فدارسیون‌های ورزشی است که در سال 1881 تاسیس شد و هم‌اکنون در لوزان سوییس واقع است.

این نهاد، در ابتدا تنها سه عضو (فرانسه، هلند و بلژیک) داشت اما در حال حاضر، بیش از 120 کشور عضو این فدراسیون هستند. گفتنی است که شش رشته ژیمناستیک هنری، ریتمیک، ایروبیک، آکروباتیک و ترامپولین تحت نظر  فدراسیون جهانی فعالیت می‌کنند. ریاست این نهاد نیز هم‌اکنون بر عهده برونو گراندی ایتالیایی است.

حرکات زمینی

در این قسمت ورزشکار بر روی یک تشک ارتجاعی و فنری که به انجام حرکات آکروباتیک کمک می کند، تکنیک های مختلفی را به نمایش می گذارد. این تشک مخصوص یکی از ابزارهای ژیمناستیک هنری محسوب می شود و مردان و زنان بر روی آن به رقابت می پردازند. محدوده ارائه حرکات 12 در 12 متر است. قطر تشک 16.97 متر است. حداکثر زمان برای اجرای حرکات زمینی 90 ثانیه بوده و این حرکات از اصول رقص و آکروباتیک حاصل می شوند. این اجرا باید دقیق، هماهنگ با ریتم موسیقی و زیبا باشد. بسیاری از ژیمناستیک کاران از طراحان رقص باله برای موفقیت در این رشته بهره می برند. موسیقی به انتخاب ورزشکار و مربی تعیین می شود. امتیاز این رشته بر حسب دشواری کار، اجرای اصول پایه و کیفیت کلی کار داده می شود. در صورت زمین خوردن، عدم تعادل و بی کیفیت بودن کار از امتیاز فرد کاسته می شود. تکنیک های سالتو و چرخش های کامل در تشک حرکات زمینی قابل مشاهده است.

پارالل ناهم سطح

در این رشته حرکات متنوعی بین دو میله کوتاه و بلند توسط زنان اجرا می شود. فریم این وسیله از جنس فولاد است. میله ها از فایبرگلاس ساخته شده اند و توسط یک پوشش چوبی پوشیده می شوند. ژیمناستیک کار بین دو میله پرش ها، چرخش ها و … مختلفی انجام می دهد. او بین دو میله جا به جا شده و در آخر بر زمین فرود می آید. داوران بر اساس دشواری فرم، تکنیک و نوع حرکات کار ژیمناست را قضاوت می کنند. در صورت مشاهده فرم نامناسب، افتادن از روی میله، ایجاد وقفه در حرکات، برداشتن قدم اضافی هنگام فرود آمدن از امتیاز ورزشکار کسر خواهد شد. زمانی که حرکت آغاز می شود، مربی به صورت فیزیکی نمی تواند درگیر کار ورزشکار شود. اگر در حین اجرا، ورزشکار از میله پایین بیافتد، مربی می تواند او را بلند کند تا به رقابت ادامه دهد. بازگشت به اجرا، باید کمتر از 30 ثانیه طول بکشد. اگر زمان بازگشت طولانی تر شود، امکان کسر امتیاز و حتی منع از ادامه اجرا، در دستور کار داوران قرار می گیرد. اما رای بیشتر داوران در این مورد انعطاف پذیر است.

چوب موازنه

چوب موزانه نوعی ابزار مکعب مستطیل شکل است که حرکات تعادلی بر روی آن انجام می شود. این حرکات تنها توسط بانوان اجرا می شود. همانند سایر ابزار های ژیمناستیک، ویژگی ها، ابعاد و ارتفاع این وسیله نیز توسط فدراسیون جهانی ژیمناستیک تعیین می شود. طبق آخرین قوانین رسمی اعلام شده، 125 سانتیمتر ارتفاع، 500 سانتیمتر طول و 10 سانتیمتر عرض برای این وسیله مشخص شده است. اجرای حرکات بر روی چروب موازنه تا 90 ثانیه می تواند ادامه داشته باشد. ورزشکار می تواند با پای برهنه و یا حتی با کفش مخصوص ژیمناستیک این حرکات را انجام دهد. در صورت افتادن از روی وسیله، ورزشکار 10 ثانیه فرصت دارد دوباره بر روی چوب سوار شود. اگر این کار را زیر 10 ثانیه انجام دهد، می تواند کار خود را ادامه دهد و امتیازی از او کسر نمی شود. ژیمناستیک کار باید یک سری از هر دو مهارت آکروباتیک را به نمایش بگذارد. این حرکات می توانند در جهات مختلف (جلو، عقب، و کنار) انجام شود.

خرک حلقه

این وسیله ژیمناستیک یکی از سخت ترین شاخه های مختص مردان است. فریم خرک از جنس فولاد و بدنه آن چوبی است. در مدرن های مدرن تر، یک پوشش چرمی نیز بر روی خرک قرار می گیرد. ارتفاع خرک از سطح زمین 115 سانتیمتر، طول بالای آن 160 سانتیمتر، طول زیر 155 سانتیمتر، عرض بالای آن 35 و عرض پایین این وسیله 30 سانتیمتر است. فاصله بین دو حلقه یا قبه 40 سانتیمتر و ارتفاع هر کدام 12 سانتیمتر است. کار بر روی خرک شامل حرکات یک پا و دوپا است. تکنیک قیچی در حرکت تک پا مرسوم است. برای دشوارتر به نظر رسیدن اجرا، ژیمناستیک کاران تنوعات بیشتری را به چرخش ها و مکان قرار دادن دست ها اضافه می کنند. روال کار با پرش از روی خرک و فرود آمدن پایان می پذیرد. در طول تمام حرکات، به جز هنگام قیچی کردن و حرکات تک پا، پاها باید کشیده و به هم چسبیده باشند، و دستها خم نشوند. اگر ورزشکار فقط در یک قسمت خرک کار کند و از خود حرکتی نشان ندهد جریمه می شود. برخورد و سایش با خرک از امتیاز ژیمناست کم می کند.

دارحلقه

این رشته به قدرت بالاتنه زیادی نیازمند دارد، بنابراین مختص مردان است. دارحلقه شامل دو حلقه است که از یک فریم محکم فلزی آویزان شده است. هر حلقه با یک بند حمایت می شود و بندها به یک کابل فلزی متصل هستند.  قطر هر حلقه 18 سانتیمتر، ضخامت هر کدام 2.8 سانتیمتر و فاصله نقطه آویز تا مرکز حلقه ها 300 سانتیمتر است. دو نقطه آویز 50 سانتیمتر از یکدیگر فاصله دارند. کار بر بر روی دارحلقه به چرخش، قدرتی و ایستادگی نیاز دارد. یکی از زیباترین و شناخته شده ترین تکنیک ها حالت Iron cross‌ است که با کشیده نگه داشتن دست ها در طرفین بدن و حفظ این حالت T شکل حداقل به مدت 2 ثانیه اجرا می شود. دستان خمیده، استفاده از بندهای دارحلقه برای حفظ تعادل و چرخش بیش از حد باعث کاهش امتیاز ژیمناست می شود.

میله پارالل

در این رشته، ژیمناستیک کاران بر روی دو میله موازی که از زیر با فریم های فلزی حمایت می شوند، حرکات متنوعی انجام می دهند. در بیشتر موارد، میله ها از جنس چوب هستند. طول هر میله 350 سانتیمتر، ضخامت استوانه شکل آنها 5 سانتیمتر و عرض هر کدام 4 سانتیمتر است. ارتفاع میله ها از سطح زمین 200 سانتیمتر بوده و بین آنها 42 سانتیمتر فاصله وجود دارد. ایجاد حمایت از دستها، آویزان نگه داشتن بدن، ثابت ماندن و … از مهارت های اجرایی این رشته است که عدم رعایت هر کدام به کسر امتیاز منجر می شود.

بارفیکس

این رشته نیز فقط برای مردان طراحی شده است. یک میله افقی به طول 240 سانتیمتر و قطر 2.8 سانتیمتر، در ارتفاع 277 سانتیمتری از سطح زمین نصب شده است. مهارت هایی که بر روی بارفیکس به نمایش گذاشته می شود شامل ایجاد تنوع در طرز گرفتن میله، انواع چرخش، رها کردن بدن و گرفتن دوباره میله، و فرود آمدن است. بارفیکس از انرژی خواه ترین رشته های ژیمناستیک هنری است. طرز گرفتن میله ها یا گرایپ و ایجاد تنوع تاثیر زیادی بر امتیاز ورزشکار دارد.